سنجش اثرگذاری گردشگری خارجی بر تولید بخشی در اقتصاد ایران - رویکرد ماتریس حسابداری اجتماعی

مطالعه حاضر اثر گردشگری خارجی را بر افزایش تولید بخشی مورد سنجش قرار می‎دهد و کانال‎های تأثیر‎گذاری اقتصادی آن را شناسایی می‎کند. برای این منظور از رویکرد ضریب فزاینده متعارف و رویکرد تحلیل مسیر ساختاری در چارچوب ماتریس حسابداری اجتماعی استفاده می‎شود. مزایای استفاده از تحلیل مسیر ساختاری در این است که ضریب فزاینده تولید را تجزیه و کانال‎های اثرگذاری اقتصادی قطب مبدا بر قطب مقصد را به‏طور کامل نشان می‎دهد. به این منظور در این پژوهش از ماتریس حسابداری اجتماعی سال 1390 مرکز پژوهش‎های مجلس و درآمد کل دریافتی از گردشگران خارجی سال 1390 در غیاب حساب‎های اقماری گردشگری در ایران، به‎عنوان پایه‎‎های آماری استفاده می‎شود. نتایج نشان می‎دهند که درآمد دریافتی از گردشگری خارجی (28.2 هزار میلیارد ریال) منجر به افزایش تولید کل بخش‎‎های اقتصادی به اندازه 62.1 هزار میلیارد ریال شده است و ضریب فزاینده تولید کل اقتصاد ناشی از یک واحد مخارج گردشگری خارجی برابر 2.31 واحد می‏باشد. افزایش تولید در بخش‎های سایر خدمات، عمده فروشی و خرده فروشی، هتل و خوابگاه به‎ترتیب 71/13، 66/13، 66/12 درصد از کل اثر تولیدی است. تجزیه ضرایب فزاینده در رویکرد تحلیل مسیر ساختاری نشان می‎دهد که در بخش‎های مرتبط با گردشگری: صنایع غذایی، رستوران، حمل و نقل‎های ریلی، جاده‎ای و هوایی اهمیت مسیرهای مستقیم و بدون‏واسطه بسیار بیشتر از مسیرهای غیرمستقیم است. در سایر بخش‎های مرتبط با گردشگری بالعکس است. افزون بر این، مهم‎ترین بخش‎های واسطه: عمده فروشی و خرده فروشی، حمل و نقل جاده‎ای، سایر خدمات و کشاورزی می‎باشند که در اثرگذاری درآمد گردشگران خارجی بر اقتصاد ایران نقش به‎سزایی دارند. طبقه‎بندیJEL: R2، Q15، E160، Z32